Prawo jazdy z kodem może wiele powiedzieć na temat kierowcy – oznaczenia na dokumencie określają zakres uprawnień i mówią o ograniczeniach nakładanych na kierujących pojazdem. Czasem stanowią o dodatkowych możliwościach względem poruszania się na drodze, jednak w większości mogą przyczynić się do otrzymania mandatu podczas kontroli policji. O czym dokładnie mówi kod z prawa jazdy i gdzie można go znaleźć?
Czym są kody w prawie jazdy?
Prawo jazdy, czyli dokument potwierdzający uzyskanie uprawnień do kierowania pojazdem w Polsce wydawany jest według norm ściśle określających jego wygląd. Kierowcy po zdaniu egzaminu państwowego otrzymują blankiet przypominający kartę kredytową, który zawiera podstawowe dane o użytkowniku ruchu drogowego. Wśród dostępnych informacji znajdują się m.in.:
- dane osobowe kierowcy,
- przyznane kategorie prawa jazdy,
- data wydania uprawnień,
- data ważności dokumentu,
- nazwa urzędu wydającego dokument.
W niektórych przypadkach z prawa jazdy można odczytać więcej informacji na temat uprawnień i cech szczególnych kierowcy. Jeśli w rubryce nr 12 pojawią się numery na prawo jazdy, można podejrzewać, że kierowca uzyskał pewne ograniczenia lub dodatkowe uprawnienia.
Co oznaczają kody ograniczeń w prawie jazdy?
Kod z prawa jazdy przeważnie informuje o stanie zdrowia kierowcy, a dzięki uwzględnieniu go w dokumencie służby drogowe mogą zostać poinformowane o wystąpieniu pewnej nieprawidłowości. Wybrane kody ograniczeń w prawie jazdy mówią o utracie uprawnień względem jednej z uzyskanych kategorii, inne powiadamiają o wadzie wzroku i konieczności jazdy w okularach korekcyjnych lub soczewkach kontaktowych.
Dzięki wybranym z numerów można dowiedzieć się więcej o wymogu korzystania z pojazdu specjalnie przystosowanego wobec niepełnosprawności kierowcy. Kod z prawa jazdy może także upoważniać do większych możliwości na drodze – wówczas mowa o rozszerzeniu prawa jazda. Przyjrzyjmy się najczęściej spotykanym kodom w prawie jazdy.
Przeczytaj także: Jak zapisać się na prawo jazdy?
Prawo jazdy – kody ograniczeń
Większość kierowców może odnaleźć w prawie jazdy kod 1.06, który wskazuje na konieczność prowadzenia samochodu w okularach korekcyjnych lub soczewkach kontaktowych. Ze względu na możliwość wyboru metody korekcji wzroku kod ten nie jest uważnie respektowany podczas kontroli, tak jak kod 1.01, który informuje o tym, że kierowca podczas poruszania się na drodze musi mieć wyłącznie okulary korekcyjne.
Innym przykładem kodu ograniczeń jest kod 106 w prawie jazdy kierowców z uprawnieniami kategorii C1, C, D1 lub D. Taki kod nakłada ograniczenie w postaci zakazu prowadzenia pojazdów kat. B i może mieć miejsce przy otrzymaniu sądowej decyzji w sprawie pogwałcenia przepisów ruchu drogowego. Decyzja sądu uniemożliwia prowadzenie samochodów o masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony, ale stale pozwala wykonywać zawód kierowcy samochodów dostawczych i autobusów.
Wśród pozostałych często spotykanych ograniczeń można wyróżnić:
- kod w prawie jazdy 65 – umożliwiający prowadzenie samochodu wyłącznie w towarzystwie osoby z uprawnieniami co najmniej tej samej kategorii,
- kod w prawie jazdy 110 – informujący o przeciwwskazaniach zdrowotnych do kierowania pojazdami prawa jazdy kategorii A1, A2 i A,
- kod w prawie jazdy 66 – zakazujący prowadzenia pojazdu z przyczepą.
Prawo jazdy – kody rozszerzenia
Kody rozszerzenia ułatwiają wykonywanie pracy wielu kierowcom. Popularnym przykładem dodatkowych uprawnień jest kod 96 w prawie jazdy, który upoważnia do poruszania się z przyczepą o większej dopuszczalnej masie całkowitej i dotyczy kierowców z uprawnieniami kategorii B.
Więcej o uprawnieniach dla kierowców samochodów osobowych względem poruszania się pojazdem z przyczepą możesz przeczytać w naszym artykule: Jaką przyczepę można ciągnąć na podstawie prawa jazdy kat.b?
Jednym z przydatnych kodów jest również kod 95, który potwierdza zdobycie kwalifikacji zawodowego kierowcy i uzyskanie świadectwa w tym zakresie.
Kody niepełnosprawności na prawo jazdy
Stan zdrowia kierowców i niepełnosprawność często wyklucza z normalnego funkcjonowania, a także prowadzenia pojazdu. Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom i specjalnie przystosowanym samochodom takie osoby mogą poruszać się na drodze, a w ich dokumencie pojawi się informacja o ograniczeniach. Przykładowo kod w prawie jazdy 15 mówi o wymaganej modyfikacji sprzęgła, dzięki której układ zmiany biegów jest dostosowany do potrzeb osób o mniejszej sprawności ruchowej.
Numery na prawo jazdy – lista kodów
Szczegółowy wykaz kodów ograniczeń i dodatkowych informacji dotyczących rozszerzonych uprawnień znajduje się w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 sierpnia 2012 r. Niżej prezentujemy listę najczęściej stosowanych kodów i subkodów w prawie jazdy:
kod 01 – wymagana korekta lub ochrona wzroku:
- 01.01 – okulary,
- 01.02 – soczewki kontaktowe (lub jedna soczewka),
- 01.05 – opaska na oko,
- 01.06 – okulary lub soczewki kontaktowe,
- 01.07 – indywidualny sposób korekcji lub ochrony wzroku,
kod 02 – wymagana korekta słuchu lub wspomaganie komunikacji;
kod 03 – wymagane szyny ortopedyczne lub protezy kończyn:
- 03.01 – proteza lub szyna ortopedyczna kończyny górnej,
- 03.02 – proteza lub szyna ortopedyczna kończyny dolnej;
kod 10 – wymagane modyfikacje w skrzyni zmiany biegów:
- 10.02 – brak pedału sprzęgła (lub dźwigni ręcznej przy uprawnieniach kategorii prawo jazdy na motor: AM, A1, A2 i A),
- 10.04 – modyfikacja dźwigi zmiany biegów;
kod 15 – wymagana modyfikacja sprzęgła:
- 15.01 – modyfikacja pedału sprzęgła,
- 15.02 – sprzęgło sterowane ręcznie,
- 15.03 – sprzęgło automatyczne, – w przypadku, prawo jazdy kat. b na automacie.
- 15.04 – składany lub odkręcany pedał sprzęgła za przegrodą;
kod 20 – wymagane modyfikacje w układzie hamulcowym:
- 20.01 – modyfikacja pedału hamulca,
- 20.03 – dostosowanie pedału hamulca do obsługi lewą stopą,
- 20.04 – pedał hamulca dostosowany pod całą stopę,
- 20.05 – wychylny pedał hamulca,
- 20.06 – hamulec roboczy sterowany ręcznie,
- 20.07 – możliwość użycia pedału hamulca z ustaloną siłą,
- 20.09 – modyfikacja hamulca postojowego,
- 20.12 – składany lub odkręcany pedał hamulca za przegrodą,
- 20.13 – hamulec do obsługi kolanem,
- 20.14 – hamulec roboczy sterowany elektrycznie,
kod 25 – wymagane modyfikacje w układzie przyspieszenia:
- 25.01 – modyfikacja pedału przyspieszenia,
- 25.03 – wychylny pedał przyspieszenia,
- 25.04 – przyspieszenie obsługiwane ręcznie,
- 25.05 – przyspieszenie obsługiwane kolanem,
- 25.06 – serwo w układzie przyspieszenia (w tym elektroniczny, pneumatyczny),
- 25.08 – pedał przyspieszenia dostępny po lewej stronie,
- 25.09 – składany lub odkręcany pedał przyspieszenia za przegrodą;
kod 31 – wymagane modyfikacje pedałów:
- 31.01 – pedały ułożone równolegle,
- 31.02 – pedały na jednakowym lub podobnym poziomie,
- 31.03 – składane lub odkręcane pedały hamowania i przyspieszenia,
- 31.04 – podwyższona podłoga;
kod 32 – wymagane modyfikacje układów: hamowania i przyspieszenia:
- 32.01 – obsługa układów przyspieszenia i hamowania przy użyciu jednej ręki,
- 32.02 – obsługa układów przyspieszenia i hamowania z wykorzystaniem zewnętrznego wspomagania;
kod 33 – wymagane modyfikacje układów: hamowania, przyspieszenia i kierowania:
- 33.01 – obsługa układów przyspieszenia, hamowania i kierowania z użyciem zewnętrznego wspomagania jedną ręką,
- 33.02 – obsługa układów przyspieszenia, hamowania i kierowania z użyciem zewnętrznego wspomagania przy użyciu dwóch rąk;
kod 35 – wymagane modyfikacje urządzeń sterowania (przełączniki świateł, wycieraczki szyby przedniej, spryskiwacz, sygnał dźwiękowy, kierunkowskazy):
- 35.02 – urządzenia sterowania obsługiwane bez potrzeby puszczenia kierownicy i akcesoriów,
- 35.03 – urządzenia sterowania obsługiwane lewą ręką bez potrzeby puszczenia kierownicy i akcesoriów,
- 35.04 – urządzenia sterowania obsługiwane prawą ręką bez potrzeby puszczenia kierownicy i akcesoriów,
- 35.05 – urządzenia sterowania obsługiwane bez potrzeby puszczenia kierownicy i akcesoriów ze wspólnymi mechanizmami hamowania i przyspieszenia;
kod 40 – wymagane modyfikacje w układzie kierowniczym:
- 40.01 – zwykły układ kierowniczy ze wspomaganiem,
- 40.05 – modyfikacja kierownicy (modyfikacje przekroju koła kierownicy, kierownica o mniejszej średnicy),
- 40.06 – wychylne koło kierownicy,
- 40.09 – kierowanie nożne,
- 40.11 – gałka na kierownicy,
- 40.14 – alternatywny układ kierowania obsługiwany jedną ręką (lub ramieniem),
- 40.15 – alternatywny układ kierowania obsługiwany rękoma (ramionami);
kod 42 – wymagane modyfikacje lusterka wstecznego (lusterek) lub urządzeń widzenia wstecznego:
- 42.01 – zmodyfikowane zewnętrzne lusterko prawe lub lewe, lub zmodyfikowane urządzenie widzenia wstecznego,
- 42.03 – dodatkowe wewnętrzne lusterko lub inne urządzenie umożliwiające obserwację ruchu,
- 42.05 – lusterko lub inne urządzenie do obserwacji martwych pól;
kod 43 – wymagane modyfikacje fotela kierowcy:
- 43.01 – podwyższony fotel kierowcy umożliwiający obranie właściwej wysokości obserwacyjnej, w normalnej odległości od kierownicy i pedałów,
- 43.02 – fotel kierowcy uwzględniający kształt ciała,
- 43.03 – fotel kierowcy z oparciem bocznym zapewniający stabilną pozycję,
- 43.04 – fotel kierowcy z podłokietnikiem,
- 43.06 – modyfikacja pasu bezpieczeństwa,
- 43.07 – szelkowy pas bezpieczeństwa;
kod 44 – wymagane modyfikacje motocykli i motorowerów (obowiązkowe stosowanie subkodów):
- 44.01 – hamulec z pojedynczym sterowaniem,
- 44.02 – modyfikacja hamulca ręcznego,
- 44.03 – modyfikacja hamulca nożnego,
- 44.04 – modyfikacja rączki przyspieszenia,
- 44.08 – dostosowanie wysokości siedzenia umożliwiająca kierowcy oparcie dwóch stóp na ziemi przy zachowaniu pozycji siedzącej i równowagi motocykla podczas zatrzymania oraz postoju,
- 44.09 – ustalenie maksymalnej siła umożliwiającej uruchomienie hamulca ręcznego,
- 44.10 – ustalenie maksymalnej siła umożliwiającej uruchomienie hamulca nożnego,
- 44.11 – modyfikacja podnóżka,
- 44.12 – modyfikacja uchwytu kierownicy;
kod 45 – tylko motocykle z wózkiem bocznym;
kod 46 – tylko pojazdy trójkołowe;
kod 47 – tylko pojazdy, które mają więcej niż dwa koła i nie wymagają utrzymywania równowagi przez kierowcę w czasie uruchamiania, zatrzymywania i postoju;
kod 50 – dla określonego pojazdu lub nadwozia (numer identyfikacyjny pojazdu, VIN);
kod 61 – jazda w godzinach dziennych (od świtu do zmierzchu);
kod 62 – jazda w określonej odległości od miejsca zamieszkania kierowcy lub w obrębie miasta (regionu);
kod 63 – jazda bez pasażerów;
kod 64 – jazda z limitem dla prędkości maksymalnej;
kod 65 – jazda wyłącznie w towarzystwie osoby posiadającej uprawnienia co najmniej tej samej kategorii;
kod 66 – brak możliwości jazdy z przyczepą;
kod 67 – brak możliwości jazdy po autostradach;
kod 68 – zakaz spożywania alkoholu;
kod 69 – jazda tylko pojazdem wyposażonym w blokadę alkoholową zgodnie z normą przenoszącą normę EN 50436;
kod 70 – wymiana prawa jazdy o konkretnym numerze wydanego przez sprecyzowany organ (wyróżnik UE/ONZ w przypadku państwa trzeciego, np. 70.0123456789.NL);
kod 71 – wtórnik prawa jazdy o konkretnym numerze wydanym przez sprecyzowany organ (wyróżnik UE/ONZ w przypadku państwa trzeciego, np. 71.987654321.HR);
kod 73 – tylko dla pojazdów kategorii B z silnikiem, typów czterokołowych (B1);
kod 78 – tylko pojazdy bez pedału sprzęgła (albo dźwigni ręcznej dla kategorii AM, A1, A2 i A);
kod 79 (…) – ograniczenie do pojazdów, które spełniają wymogi specyfikacji wskazanej w nawiasach – stosowany tylko przy przeniesieniu ograniczeń z wymienianego prawa jazdy wydanego za granicą:
- 79.01 – tylko dla pojazdów dwukołowych lub dwukołowych z wózkiem bocznym,
- 79.02 – tylko dla pojazdów trójkołowych lub czterokołowych kategorii AM,
- 79.03 – tylko dla pojazdów trójkołowych,
- 79.04 – tylko dla pojazdów trójkołowych z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nie większej niż 750 kg,
- 79.05 – motocykl kategorii A1 o stosunku mocy do masy większym niż 0,1 kW/kg,
- 79.06 – pojazd kategorii B+E, przy czym dopuszczalna masa całkowita przyczepy jest większa niż 3500 kg;
kod 80 – tylko dla kierowców z prawem jazdy uprawniającym do poruszania się pojazdami kategorii A typu trójkołowego (poniżej 24 lat i 35 lat);
kod 81 – tylko dla kierowców z prawem jazdy uprawniającym do poruszania się pojazdami kategorii A typu motocykl dwukołowy (poniżej 21 lat);
kod 95 – potwierdzenie uzyskania świadectwa kwalifikacji zawodowej;
kod 96 – pojazdy kategorii B z przyczepą, której dopuszczalna masa całkowita jest większa niż 750 kg, przy czym dopuszczalna masa całkowita takiego zestawu pojazdów przekracza 3500 kg, ale jest mniejsza niż 4250 kg;
kod 97 – kierowca nie ma uprawnień do prowadzenia pojazdów kategorii C1 objętych zakresem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. Urz. UE L 60 z 28.02.2014, str. 1);
kod 101 – wymagane dodatkowe oznakowanie pojazdu;
kod 102 – wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii C bez uprawnień kategorii B prawa jazdy;
kod 103 – wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii D bez posiadania kategorii B prawa jazdy;
kod 104 – wymiana prawa jazdy kategorii M z ograniczeniem do kierowania wyłącznie pojazdami wolnobieżnymi;
kod 105 – wymiana prawa jazdy kategorii trolejbusowej z ograniczeniem do kierowania wyłącznie trolejbusami;
kod 106 – zakaz w zakresie kategorii B prawa jazdy przy uzyskaniu kategorii C1, C, D1 lub D prawa jazdy;
kod 107 – wymagane dostosowanie pojazdu do rodzaju stanu zdrowia;
kod 110 – dla kierowców z orzeczeniem lekarskim stwierdzającym przeciwwskazania do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kategorii A1, A2 i A.
Kody na prawo jazdy – gdzie je znaleźć?
Jak już wspominaliśmy we wcześniejszej części artykułu – kody w prawie jazdy jest widoczny w rubryce nr 12 na fizycznym dokumencie, ale ograniczenia i rozszerzenia można znaleźć również w wirtualnej wersji dokumentu (mPrawo jazdy). Niestety zdarzają się sytuacje, w których kierowcy nie są od razu powiadamiani o przydzieleniu im ograniczeń, a dane te z wyprzedzeniem pojawiają się w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. W związku z tym podczas kontroli drogowej funkcjonariusze zostaną poinformowani o konieczności sprawdzenia przystosowania kierowców względem określonych ustaleń.
