Sprzęgło – usterki, naprawy, regeneracja
Większy moment obrotowy, większa moc. Te dwie cechy charakteryzują nowoczesne silniki montowane w naszych samochodach. Oznaczają one również krótszą żywotność dla samego silnika, jak i dla pozostałych elementów. Jednym z nich jest właśnie sprzęgło!
W naszych pojazdach montowane jest sprzęgło rozłączne cierne. Podstawową funkcją sprzęgła jest przeniesienie momentu z wału silnika na wałek sprzęgłowy skrzyni biegów za pomocą sił tarcia. Jego zadaniem jest więc załączanie i rozłączanie napędu między silnikiem a przekładnią. Jeżeli ten element mechaniczny nie jest właściwie eksploatowany, może dojść np. do uszkodzenia samej skrzyni biegów. Gdy mamy do czynienia z tak zwanym ślizgającym się sprzęgłem, to znak, że moment nie jest w pełni przekazywany na wałek sprzęgłowy skrzyni biegów.
Przed zdiagnozowaniem problemów ze sprzęgłem ważne jest, aby zrozumieć, czym jest sprzęgło i jak działa w odniesieniu do układu napędowego pojazdu. Sprzęgło to element mechaniczny w pojeździe lub innym urządzeniu mechanicznym, który sprzęga się i rozłącza układ napędowy lub przekładnię między kilkoma obracającymi się wałami.
Sprzęgło łączy te dwa wały, umożliwiając zablokowanie się i obracanie z tą samą prędkością lub rozłączenie i wirowanie z różnymi prędkościami. W większości pojazdów sprzęgło znajduje się między silnikiem a głównym wałem napędowym, modulując moment obrotowy i moc z silnika na koła. Moment obrotowy to po prostu dowolna siła przyłożona na odległość. Jest mierzony w stopofuntach lub niutonometrach.
Potrzebujesz sprzęgła w samochodzie, ponieważ silnik cały czas się kręci, ale koła Twojego samochodu nie. Aby zatrzymać samochód bez zatrzymywania silnika, potrzebujesz sposobu na odłączenie kół od silnika. Poprzez tarcie koła zamachowego silnika i tarczy sprzęgła możesz włączyć obracający się silnik do czasami obracającej się skrzyni biegów i odwrotnie.
Objawy awarii tarczy dociskowej sprzęgła mogą wystąpić, gdy nie włączasz sprzęgła. Sprężyny sprzęgła dociskają tarczę dociskową do tarczy sprzęgła. To dociska koło zamachowe i blokuje silnik na wale wejściowym skrzyni biegów, powodując, że oba obracają się z tą samą prędkością.
Jak ocenić, czy sprzęgło w samochodzie wymaga już wymiany?
Istnieje wiele technik, przy pomocy których możemy ocenić stan naszego elementu ciernego. Jedną z nich jest wrzucenie najwyższego biegu, zaciągnięcie hamulca ręcznego i delikatne wciśnięcie pedału gazu, aby silnik pracował na średnich obrotach (ok. 2 – 3 tys. obr.). Następnym krokiem jest szybkie puszczenie pedału sprzęgła. Jeżeli samochód natychmiast zgaśnie, możemy być spokojni – tarcze sprzęgła są w dość dobrej kondycji.
OBJAWY AWARII SPRZĘGŁA ROZPRĘŻNEGO CZĘSTO OBEJMUJĄ:
- Pedał sprzęgła wydaje dźwięki podczas włączania i wyłączania
- Pedał sprzęgła dzwoni podczas przyspieszania
- Pulsuje pedał sprzęgła
- Pedał sprzęgła utknął w podłodze
- Pedał sprzęgła jest luźny lub gąbczasty
- Pedał sprzęgła jest trudny do włączenia
- Skrzynia biegów wydaje odgłosy zgrzytania, wirowania lub ćwierkania w położeniu neutralnym
- Szlifowanie występuje podczas zmiany biegów
- Nie można włączyć skrzyni biegów
JAKIE SĄ OZNAKI POŚLIZGU SPRZĘGŁA?
Jeśli mechanicy warsztatowi przekładni odnoszą się do poślizgu sprzęgła, oznacza to, że materiał cierny sprzęgła jest zużyty. Twoje sprzęgło działa tylko poprzez tarcie, więc jeśli nie ma tam materiału zapewniającego to tarcie, sprzęgło nie będzie prawidłowo sprzęgać. Jeśli twoje sprzęgło się ślizga, poczujesz, że po zwolnieniu pedału i przyspieszeniu pojazd będzie jechał powoli, a silnik na wyższych obrotach. Możesz również zauważyć, że sprzęgło zwalnia się szybciej niż oczekiwano, bez większego nacisku.
Co wskazuje na zużycie sprzęgła?
Jeżeli przy dość niskich biegach obroty silnika gwałtownie rosną bez odczuwalnego przyśpieszenia, może to być efekt ślizgającego się sprzęgła. Problem z płynnym wrzuceniem odpowiedniego biegu też może być następstwem zużycia naszego elementu ciernego przekazującego napęd, choć równie dobrze czynnikiem tego może być wyeksploatowanie synchronizatorów. O niesprawności sprzęgła może też świadczyć szarpanie silnikiem w czasie flegmatycznej jazdy.
Jeśli sercem naszego samochodu jest silnik Diesla i w zakresie od 1500 do 2000 obr./min. słychać głośne drgania, to znak, że do wymiany prawdopodobnie kwalifikuje się dwumasowe koło zamachowe. Element ten warto wymienić możliwie szybko, a razem z nim kompletne sprzęgło.
Koszty naprawy sprzęgła są stosunkowo duże. Zapewne dlatego wiele osób odwleka naprawy i przeglądy tej części eksploatacyjnej na ostatnią chwilę. Nie warto tego robić. Wszelakie usterki należy diagnozować i usuwać jak najszybciej. Lekceważenie wad działania sprzęgła może prowadzić do unieruchomienia pojazdu w najmniej odpowiednim momencie.
Jak dbać o sprzęgło samochodowe?
Istnieje wiele błędów popełnianych przez kierowców, których efektem jest skrócenie żywotności elementów eksploatacyjnych, w tym sprzęgła. Stopa powinna dotykać pedału sprzęgła jak najkrócej. Nie warto trzymać „wysprzęglonego” samochodu na czerwonym świetle, czy przejeździe kolejowym. W takich sytuacjach wrzuć na luz, a lewą nogę trzymaj na nadkolu. W żadnym wypadku nie należy również muskać pedału sprzęgła podczas normalnej jazdy. Zwiększa to odstęp między elementami ciernymi, są one przegrzewane, a okres żywotności gwałtownie spada.
Nasi instruktorzy w szkole jazdy w podczas kształcenia początkujących kursantów chcących uzyskać prawo jazdy kat. B, nie tylko przygotowują ich do pozytywnego zdania egzaminu na prawo jazdy, ale także przekazują praktyczne porady dotyczące eksploatacji auta na jazdach doszkalających.
Ruszanie z piskiem opon to kolejny gwóźdź do trumny tego elementu! Sprzęgła poddają się także w wysilonych autach, np. po różnego rodzaju przeróbkach mających na celu zwiększenie mocy silnika. Jedną z nich jest chiptuning. Dodając więcej koni mechanicznych naszej maszynie, należy wymienić też sprzęgło na mocniejsze. Jeśli tego nie zrobimy, to i tak jego nagłe uszkodzenie nas do tego zmusi, gdyż fabrycznie element ten został przygotowany do mniejszych obciążeń.
Czym jest regeneracja sprzęgła?
Jeżeli z pracą naszego sprzęgła zaczynają pojawiać się problemy, warto jak najszybciej poszukać dobrego warsztatu mechanicznego, który przeprowadzi proces jego regeneracji. Jest to proces wymiany wyłącznie tych elementów, które nie nadają się do ponownego zamontowania w układzie napędowym. Często jest to o wiele bardziej opłacalne niż montowanie kompletnie nowego sprzęgła.
Za regenerację samych okładzin ciernych (elementu, który wymienia się najczęściej) zapłacimy około 100 – 200 zł. Jeśli zespół elementów będzie wymagał jeszcze wymiany sprężyn tłumika drgań skrętnych, wówczas koszt nieznacznie przekroczy 100 zł. Obróbka płaszczyzny roboczych docisku i koła zamachowego to wydatek powyżej 200 zł.
Nie mniej jednak proces regeneracji sprzęgła nie zawsze ma sens. Dobrze wyposażone hurtownie posiadają o wiele tańsze zamienniki, których jakość nie odbiega od oryginału. Jedno jest pewne. Nie warto oszczędzać na elementach eksploatacyjnych naszego samochodu. Diagnozowanie i szybkie usuwanie ewentualnych usterek, odwdzięczy się długą żywotnością.
