Sprzęgło to mechanizm łączący i rozłączający napęd pomiędzy wałem korbowym silnika a wałkiem wejściowym skrzyni biegów. Dzięki chwilowemu rozłączeniu przepływu momentu obrotowego kierowca może ruszyć bez szarpnięć, płynnie zmienić przełożenie lub zatrzymać pojazd z pracującym silnikiem.
Budowa i sposób działania
Klasyczne sprzęgło cierne składa się z koła zamachowego trwale przykręconego do wału korbowego, tarczy sprzęgła z okładzinami ciernymi osadzonej na wielowypuście wałka skrzyni biegów, docisku ze sprężyną talerzową oraz łożyska oporowego uruchamianego pedałem sprzęgła. Naciśnięcie pedału cofa docisk, tarcza odrywa się od koła zamachowego, a silnik może swobodnie obracać się bez obciążenia. Zwolnienie pedału powoduje ponowny docisk tarczy, moment obrotowy płynnie przechodzi na przekładnie, a pojazd rusza lub kontynuuje jazdę.
Kluczowe funkcje
- umożliwia łagodne ruszanie z miejsca i dozowanie napędu,
- pozwala na zmianę biegów bez zgrzytów, wyrównując prędkości obrotowe kół zębatych,
- chroni układ napędowy przed gwałtownymi skokami momentu, zwiększając trwałość przekładni,
- zapobiega zgaśnięciu silnika podczas postoju przy włączonym biegu.
Główne odmiany stosowane w pojazdach
- sprzęgło jednotarczowe suche – najpopularniejsze w osobówkach; proste, lekkie i tanie w serwisie,
- sprzęgło mokre (kąpiel olejowa) – lepsze chłodzenie, często w motocyklach i skrzyniach dwusprzęgłowych,
- sprzęgło wielotarczowe – kilka cienkich tarcz zapewnia większą powierzchnię tarcia w ciężkich pojazdach i autach sportowych,
- sprzęgło automatyczne lub hydrokinetyczne (konwerter) – część przekładni automatycznych, eliminuje sterowanie pedałem.
Konserwacja i typowe usterki
Tarcza sprzęgła zużywa się podczas każdego ruszania; gdy okładziny stają się zbyt cienkie, pojawia się poślizg przy przyspieszaniu. Hałasy, drgania czy utrudnione wrzucanie biegów mogą wskazywać na zużyte łożysko oporowe, sprężynę talerzową bądź uszkodzone synchronizatory w skrzyni. Regularna kontrola płynu lub linki sterującej, wymiana oleju w przypadku sprzęgieł mokrych oraz unikanie jazdy na tzw. półsprzęgle znacząco wydłużają żywotność całego zespołu.
Powrót
