Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu jest jedną z głównych przyczyn wypadków drogowych w Polsce. To także istotny błąd, który bezwzględnie kończy teoretyczny egzamin na prawo jazdy. Opanowanie zasad pierwszeństwa jest kluczowe nie tylko dla bezpieczeństwa kierowcy, ale i pozostałych użytkowników ruchu. O czym koniecznie trzeba pamiętać?
W typowej sytuacji drogowej o pierwszeństwie przejazdu lub konieczności jego ustąpienia informują znaki pionowe i/lub poziome. Są to przede wszystkim:
W sygnalizowaniu pierwszeństwa przejazdu kluczowe są także znaki B-20 (znak stop) oraz znak A-5 oznaczający skrzyżowanie równorzędne. Skrzyżowanie należy traktować jako równorzędne również w sytuacji, kiedy nie ma na nim żadnych znaków.
Warto wspomnieć także znak D-48, który informuje o zmianie organizacji ruchu na skrzyżowaniu (ma postać niebieskiej tablicy z napisem „zmiana pierwszeństwa” oraz żółtym trójkątem z czarnym znakiem X).
Bezwzględnie trzeba także pamiętać o hierarchii znaków i oznaczeń drogowych. Przypominamy, że nadrzędne wobec znaków pionowych i poziomych są światłą drogowe, a jeszcze wyżej w tzw. gradacji ważności są polecenia osoby kierującej ruchem (np. policjanta). Oznacza to, że nawet gdy światła lub znaki uprawniają nas do pierwszeństwa, musimy ustąpić, jeśli takie polecenie wyda osoba kierująca. Hierarcha ważności przedstawia się następująco (element na początku listy znosi obowiązywanie elementów niżej):
W skrzyżowaniu równorzędnym pierwszeństwo nie zostało odgórnie wyznaczone za pomocą wspomnianych wcześniej znaków D-1 i A-7. W tym przypadku należy zastosować się do zasad ogólnych, w tym przede wszystkim do tzw. zasady prawej ręki. Na takim skrzyżowaniu, pierwszeństwo ma zawsze pojazd nadjeżdżający z prawej strony.
Co to oznacza w praktyce? Największą ostrożność należy zachować, skręcając w lewo. Trzeba wtedy ustąpić pierwszeństwa pojazdowi z prawej strony, ale także temu, który nadjeżdża z naprzeciwka, a chce przejechać przez skrzyżowanie prosto lub skręcić w prawo.
Zasada prawej ręki nie zawsze ma zastosowanie dla pojazdów szynowych. Jeśli na skrzyżowaniu równorzędnym znajduje się torowisko, kierujący pojazdem kołowym musi ustąpić pierwszeństwa tramwajowi (niezależnie od tego, z której strony ten tramwaj nadjeżdża). Od tej reguły nie ma wyjątków, poza sytuacją, gdy znaki, sygnalizacja świetlna lub osoba kierująca ruchem nakazują inaczej. Nieco inne zasady obowiązują na rondzie, o czym przeczytasz w dalszej części artykułu.
O zasadzie prawej ręki trzeba również pamiętać, gdy na skrzyżowaniu obowiązuje sygnalizacja świetlna w układzie kolizyjnym. Na przykład wtedy, kiedy pojazd nadjeżdżający z naprzeciwka ma również zielone światło i zamierza przejechać przez skrzyżowanie prosto. Jeśli zamierzasz skręcić w lewo, musisz ustąpić mu pierwszeństwa.
Pojazdy uprzywilejowane, takie jak karetka, pojazd straży pożarnej, radiowóz policyjny lub pojazd innych służb ma pierwszeństwo jedynie wtedy, gdy wysyła sygnały świetlne i/lub dźwiękowe. W takiej sytuacji należy nie tylko ustąpić pierwszeństwa przejazdu, ale także umożliwić możliwie najszybszy przejazd, np. zjeżdżając na pobocze. W pozostałych sytuacjach zastosowanie mają ogólne zasady ruchu drogowego.
Na skrzyżowaniu z ruchem okrężnym zazwyczaj pierwszeństwo mają pojazdy już się na nim znajdujące. Informują o tym zwykle znaki. Jeśli jednak zdarzy się, że przy wjeździe na rondo nie ma takich znaków, zastosowanie ma zasada prawej ręki (skrzyżowania równorzędne z rondem są jednak bardzo rzadkie). Zasada prawej ręki obowiązuje także wtedy, gdy przed wjazdem na rondo znajduje się jedynie znak C-12 („ruch okrężny”), bez dodatkowego znaku „ustąp pierwszeństwa”. Gdy na skrzyżowaniu jest sygnalizacja świetlna, należy się stosować do jej wskazań.
Jeśli na skrzyżowaniu z ruchem okrężnym znajduje się torowisko tramwajowe, trzeba pamiętać, że:
Zasady związane z pojazdami szynowymi na rondzie mogą wydawać się skomplikowane, zwykle jednak na takich skrzyżowaniach znajduje się sygnalizacja świetlna, która obowiązuje wszystkich uczestników ruchu.
W sytuacji zmiany pasa ruchu nadrzędną zasadą jest to, że pierwszeństwo przejazdu ma pojazd, który jedzie prosto, tzn. porusza się swoim pasie, nie wykonując żadnego innego manewru. W sytuacji, gdy oba pojazdy chcą zmienić pas ruchu w tym samym czasie, pierwszeństwo ma zawsze pojazd, który znajduje się z prawej strony (np. podczas jednoczesnego wjeżdżania na pas środkowy z pasów skrajnych na drodze trzypasmowej).
W jakich jeszcze sytuacjach należy pamiętać o ustąpieniu pierwszeństwa przejazdu?
W artykule przedstawiliśmy wybrane zagadnienia, w których istotne jest zachowanie pierwszeństwo przejazdu. Nie są to jednak wszystkie sytuacje, z jakimi możesz spotkać się na drodze. Przed przystąpieniem do egzaminu, warto dokładnie przećwiczyć materiał z tego zakresu.